Najczęstsze wady postawy u dzieci

Wady postawy u dzieci to coraz częściej pojawiający się problem. Dotyczy on od 30 do 60 procent dzieci i młodzieży [1]. Zagrożenie powstawaniem wad postawy dotyczy zwłaszcza okresu szybkiego wzrostu, czyli u dzieci wieku 5–7 lat, a w późniejszym czasie w okresie dojrzewania [1].

Nieprawidłowości te sprawiają nie tylko dyskomfort, ale także mogą powodować dolegliwości bólowe i ograniczać sprawność. Wadom postawy u dzieci należy w miarę możliwości zapobiegać, a jeśli się pojawią, w szybkim czasie wdrożyć odpowiednią rehabilitację, tak by przeciwdziałać ich pogłębianiu się.

Najczęstsze wady postawy u dzieci

Do najczęstszych wad postawy u dzieci należą skolioza, okrągłe plecy, czyli młodzieńcza hiperkifoza piersiowa, plecy płaskie i plecy okrągło-wklęsłe. Wśród wad postawy często zdarzających się u dzieci wymienia się też wrodzone i nabyte wady (zniekształcenia) stóp i kolan, przede wszystkim płaskostopie i koślawość stóp oraz kolan [2].

• Okrągłe plecy to wada, w której kręgosłup jest nadmiernie wygięty w odcinku piersiowym. Konsekwencje nieleczonej kifozy piersiowej to dolegliwości bólowe w klatce piersiowej i trudności z oddychaniem.
• O plecach płaskich mówimy wówczas, gdy krzywizny kręgosłupa są nadmiernie spłaszczone. W wyniku tej wady postawy pojawia się nieprawidłowe ułożenie miednicy i ograniczenie ruchomości w tym odcinku kręgosłupa.
• Przy wadzie określanej jako plecy okrągło-wklęsłe kręgosłup jest nadmiernie wygięty do przodu i do tyłu, co powoduje ograniczenia w jego ruchomości i dolegliwości bólowe.
• Płaskostopie, stopa koślawa (szpotawa) i kolana koślawe (szpotawe) w znacznym stopniu mogą ograniczać dziecku poruszanie się, a także przyczyniają się do powstawania kolejnych wad postawy.

Przyczyny wad postawy u dzieci

Wady postawy u dzieci mogą być wrodzone lub nabyte. Te drugie spowodowane mogą być przez wiele różnych czynników, wśród których wymienia się niedostateczną aktywność fizyczną, spędzanie zbyt dużej ilości czasu przed ekranem komputera i/lub telewizora, długie przebywanie w jednej pozycji, niedostosowane dla wzrostu dziecka meble, noszenie ciężkich toreb czy plecaków na jednym ramieniu oraz niewłaściwą postawę podczas pisania i czytania przy biurku [2].

Na przykład hiperkifoza piersiowa może być spowodowana skoliozą lub krzywicą, ale często przyczyną jest nieprawidłowa pozycja przyjmowana podczas pisania czy pracy przy komputerze. Problemy z kręgosłupem mogą także pojawić się w wyniku choroby, niewłaściwego sposobu odżywiania się, niedoborów witaminy D₃ i wapnia oraz otyłości i nadwagi, a także stanów depresyjnych [2].

Płaskostopie u dzieci jest w większości przypadków konsekwencją nadmiernej masy ciała i noszenia niewłaściwego obuwia. Wady postawy najczęściej powstają w czasie, gdy dziecko intensywnie rośnie, a więc u kilkulatków i następnie w okresie dojrzewania. Nieleczone mają tendencję do pogłębiania się i mogą w znacznym stopniu utrudniać funkcjonowanie.

W jaki sposób przeciwdziałać pogłębianiu się wad postawy u dzieci

Jeśli zauważymy, że dziecko garbi się lub ma inny problem związany z nieprawidłową postawą, warto jak najszybciej zgłosić się do fizjoterapeuty, który zaleci odpowiednią terapię. Skuteczną metodą jest rehabilitacja, która sprawdza się zarówno przy nabytych, jak i wrodzonych wadach postawy.

Ćwiczenia korekcyjne mają na celu wzmocnienie mięśni utrzymujących kręgosłup, tak by postawa stopniowo wracała do normy. Należy dobrać je indywidualnie dla danego dziecka, co ułatwi korektę wady.

Profilaktyka wad postawy u dzieci

Do podstawowych metod profilaktyki rozwoju wad postawy u dzieci należą badania u fizjoterapeuty specjalizującego się w rehabilitacji tych nieprawidłowości. Warto zgłosić się z podopiecznym do fizjoterapeuty natychmiast, gdy zauważymy coś niepokojącego.

Do ważnych elementów profilaktyki należy również nadzór w placówce dydaktycznej, mający na celu eliminowanie czynników przyczyniających się do powstawania wad postawy u dzieci i promowanie stylu życia zapobiegającego temu problemowi [3]. Podkreśla się tu rolę nauczycieli wychowania fizycznego i pielęgniarki czy higienistki szkolnej [3].

Na prawidłowy rozwój dziecka, i co za tym idzie prawidłową postawę, wpływ mają takie czynniki jak prawidłowa masa ciała, odpowiednia ilość snu, aktywność fizyczna, unikanie niezdrowych nawyków. Warto zadbać, by dziecko nie spędzało zbyt wiele czasu przed komputerem, nosiło odpowiednie obuwie i ubrania oraz korzystało z mebli dobranych do jego wzrostu [2].